Kafein, doğru ölçüde tüketilmesi halinde oldukça faydalı ve sihirli etkileri olan bir maddedir. Ancak yer yer zararlı yönleri de görülmektedir. Dünyanın en yüksek kafein oranına sahip kahvesinin üreticisi olarak pozisyonumuzdan bağımsız, tamamen objektif bir şekilde kafeini inceledik. Kafein nedir, kafein etkileri, kafein faydaları, kafein zararları gibi akla takılan soruları bu yazımızda sizin için detaylıca cevapladık.
KAFEİN NEDİR?
Kafein, 1819 tarihinde Friedrich Ferdinand Runge adlı Alman bir kimyager tarafından keşfedilmiştir. kahve, çay, kakao gibi yaprak veya meyve halindeki besinlerde doğal halde bulunan uyarıcı etkilere sahip ergojenik bir destektir. Bu besinler arasında en çok kahve içerisinde yer alır, bu yüzden kahveyle özdeşleşmiştir. Enerji içeceklerine ve kola gibi hazır içeceklere de sonradan ilave edilir.
Beynimizdeki nöronlar uykuda olmadığımız zaman diliminde çalışırlar. Bu süreçte adenozin adlı reseptörlere bağlı bir madde oluşur ve reseptörler sayesinde adenozin seviyesi vücudumuz tarafından sürekli olarak takip edilir. Uykumuzu alamadıysak veya uzun süreli çalıştıysak adenozin seviyesi yükselir ve yorgunluk – uyku hissi meydana gelir. Dışarından aldığımız kafein ise adenozinle aynı işi görür ve 4-6 saat arasında adenozinin yerine geçip uyku ve yorgunluk hissinden arınmamızı sağlar.
Örneğin akşam 22.00’de alacağınız yeterli miktardaki kafein yaklaşık olarak saat 3.00’e kadar etkisini gösterir ve kişiyi zinde tutar. Bir nevi uyku görevi görür ve beyne gelen mesajları hızlandırarak odaklanmayı artırır ancak kesinlikle uykuya eşdeğer değildir. Uyku yerine değil, uykuyu desteklemek için kullanılmalıdır.
KAFEİN ETKİLERİ
Kafein, kullanılış amacına göre kişiyi pek çok yönden faydalı veya zararlı olarak etkiliyor. Siz de antrenmanlarda rekor kırmak isteyen bir sporcu, sınavlarına hazırlanması gereken bir öğrenci veya masa başında uzun saatler mesai harcayan biri olabilirsiniz. İşte kafeinin her kesime hitap eden faydaları ve zararları;
KAFEİNİN FAYDALARI
Bitmek bilmeyen mesailerde yorgunluk hissinizi önemli ölçüde azaltarak işiniz ne kadar çok olursa olsun dinlenme ihtiyacı hissetmeden çalışmanızı sağlar.
Çeşitli araştırmalar kafeinin alzheimerı önlemede katkı sağladığını kanıtlamıştır.
Odaklanmanızı maksimum düzeye çıkararak sorumluluklarınızı normalinden çok daha kısa sürede tamamlamanıza yardımcı olur.
Sınav dönemlerinde geceler boyu ders çalışıp ayakta durmanız gerekirken ihtiyacınız olan uykusuzluğu ve enerjiyi sağlar.
Daha kolay ezberlemenizi ve okuduğunuzu anlamanıza yardımcı olur.
Spor yapan herkes, branşı ne olursa olsun antrenman sonlarında tükenmeye başlar. Kafein ise bu yorgunluğu engeller. Yani antrenman boyunca maksimum performans gösterebilirsiniz.
Reaksiyon hızı artırarak tenis, futbol gibi refleksif özelliklerin ön planda olduğu sporlarda kişiye önemli bir avantaj sağlar. Daha hızlı algılamanıza, düşünmenize ve tepki vermenize yol açar.
Kas ağrılarını azaltır ve antrenmanda devamlılığı sağlar. Özellikle ağırlık kaldırma sporcuları için patlayıcı kuvveti tetikleyerek daha ağır kaldırmaya ve tekrar sayısını artırmaya yardımcı olur.
Metabolizma hızını artırıcı etkisiyle daha hızlı yağ yakmanızı sağlar. Kafein, en etkili ve işe yarar doğal yağ yakıcıdır.
Nabzı ve kan basıncını yükseltmesiyle böbreklerde daha fazla kan süzülmesini, dolayısıyla vücuttan su atılmasını sağlar. Bu da tartıda daha hafif çıkmanıza ve şişkinliğinizin giderilmesine sebep olur.
Beyindeki bazı damarları olumlu yönde daraltarak migren gibi hastalıkların tedavisine yardımcı olur ve baş ağrısını giderir.
Akciğer yollarını açarak bronşit gibi solunumu etkileyen hastalıkları önler.
Kişinin felç geçirme riskini 1/4 oranında düşürür.
Deri hastalıklarını iyileştirici etkisi vardır. Cilt kanseri tedavisinde olumlu etkileri bulunur.
KAFEİNİN ZARARLARI
Özel bir sağlık problemi olmayan kişiler için kafein doğru miktarda kullanıldığı takdirde herhangi bir sorun teşkil etmez. Kişinin ihtiyacından fazla kafein alması halinde ise şu problemler meydana gelebilir;
Uykusuzluğa bağlı sinirlenme,
Mide bulantısı,
Vücudun aşırı ısınması,
Nabzın aşırı yükselmesine bağlı el titremesi.
Maddeler gözünüzü korkutmasın. Vücudunuzun gereksinimini karşılayacak düzeyde kafein alırsanız bu problemlerin hiçbiriyle kolay kolay karşılaşmazsınız.
NE KADAR KAFEİN TÜKETMELİYİZ?
Kafein ihtiyacı, kişiden kişiye büyük farklılıklar göstermektedir. Kişinin kütlesi, bünyesi, kafeine olan duyarlılığı gibi etkenler ihtiyacın da aynı ölçüde değişmesine sebep oluyor. Günlük ortalama tüketim kilogram başına 4-6 mg. arasında olmalıdır. Örneğin 80 kilogram birinin günlük olarak alması gereken maksimum kafein miktarı 480 mg.dır. Ortalama ise 350 mg. kafein alması ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlar. Türk Gıda Kodeksine göre günlük 400 mg kafeinden fazlası tüketilmemeli.
KAFEİN BAĞIMLILIK YAPAR MI?
Kafein bağımlılığı, kafeinle ilgili insanların kafasını en çok kurcalayan ve en yanlış anlaşılan konudur. Bu yanlış anlaşılma kişinin kafeinden uzak durmasına sebep olur. Çünkü bağımlılık kelimesini görünce insanların aklına doğrudan sigara, uyuşturucu gibi sağlığı tehlikeye atan ve kurtulmak için tedavi görülmesi gerekilen maddeler geliyor. Halbuki kafeinde böyle bir şey söz konusu bile değil. Kafeinde “bağımlılık” olarak nitelendirilen bu durumun ismi kafein toleransı ve zannedildiği gibi hayati ölçüde sonuçlar doğuran bir durum değil.
KAFEİN TOLERANSI NEDİR?
Düzenli olarak kafein alan biri zamanla kafeinin enerji veren, yorgunluğu azaltan etkilerini fark edemez duruma gelebilir. Örneğin hayatında yüksek miktarda kafein almamış biri ilk kez kafein aldığında çok büyük bir fark hisseder. Enerjiyi ve odaklanmayı maksimum düzeyde yaşar. Ancak her gün kafein alan biri bir süre sonra buna alışır ve enerjiyi hissetmemeye başlar. Buna kafein toleransı denir. Kafein toleransı oluşan kişiler, kafein almadığı veya az aldığı günlerde yorgunluk hissetmeye başlar. Baş ağrısı meydana gelebilir. Yani, yukarıdaki örnekte her gün kafein alan kişi, kafein almadığı bir günde normalden daha halsiz ve enerjisi düşük olur.
Kafein toleransını yenmek ise çok kolaydır. 2 ila 9 gün arasında vücudunuza dışarıdan hiçbir şekilde, büyük miktarlarda kafein almazsanız (örneğin çay içebilirsiniz) vücudunuz normale döner. Bu aralığı verdikten sonra tekrar kafein alabilirsiniz. Eskisi gibi enerji verip uykunuzu açacaktır.
KAFEİN HAFIZAYI GÜÇLENDİRİR Mİ?
Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan John Kopkins Üniversitesi’nde kafeinin hafızaya olan etkisini incelemek için Psikoloji ve Beyin Bilimleri Yrd. Doç. Dr. Michael Yassa tarafından bir deney yapılmıştır. Kahve içme/kafein alma alışkanlığı olmayan 160 kişinin katılımıyla gerçekleşen deneyde deneklere çeşitli objeler gösterilmiş ve 5 dakika boyunca bunlara çalışarak akıllarında tutmaları istenmiştir. Daha sonra deneklerin yarısına 200 mg.lık kafein tabletleri verilmiştir. Diğer yarısına ise kafein içeren herhangi bir besin verilmemiştir. Deneyden bir sonraki gün kafein alan deneklerin, diğerlerine oranla objeleri çok daha iyi hatırladıkları gözlemlenmiştir. Dr. Yassa bu deneyden kafeinin, insan hafızasını ve öğrenme sürecini olumlu yönde etkilediği çıkarımında bulunmuştur.
ÇOCUKLAR İÇİN KAFEİN ZARARLI MI?
Kafeinin, çocuklar üzerinde özel bir etkisi yoktur. En önemli nokta kafeinin miktarı. Eğer üst limitten fazla kafein alırsa çocuklar değil herkes için zararlıdır. Miktarı abartılmadığı sürece ise çocuk veya yetişkin fark etmeksiniz hiçbir zararı olmaz.
KAFEİN DOPİNG SAYILIR MI?
Kafein, WADA (Dünya Dopingle Mücadele Ajansı)’nın 2018 Ocak ayında yayımladığı “Yasaklı Maddeler” listesin, “2018 İzleme Programı” içerisinde yer almaktadır. Yani 2018 yılı için kafeinle ilgili olarak herhangi bir yasaklama bulunmamaktadır.
BAZI BESİNLERİN KAFEİN MİKTARLARI
1 porsiyon Taft Coffee filtre kahve (350 mg.)
1 porsiyon standart filtre kahve (150 mg.) 1 porsiyon Frêg Kafeinli Sakız (100 mg)
1 porsiyon espresso (90 mg.)
1 fincan Türk kahvesi (60 mg.)
1 paket hazır kahve (50 mg.)
1 fincan siyah çay (50 mg.)
1 fincan yeşil çay (20 mg.)
1 kutu kola (45 mg.)
Sütlü çikolata (100 gr.da 20 mg.)
Bitter Çikolata (100 gr.da 60 mg.)
Yazı için Taft Coffee ve Ömer Yasin Altay'a teşekkür ederiz.
Comentarios